Kha zan kha...

Zan chu a rei thawkhat tawh aniang, thawm riva hriat pawh a awm tawh lo. Zan tah vei naupang a khat tawka tap leh thin te, ar lo khuang thliai thliai te, rannung hram chiah chiah bak thawm dang hriat tur a awm tawh lo. Thla a eng em em a, ka mutna zawn chiah a rawn chhun lehnghal a. Engin nge maw min mawlh ka muhil thei reng reng lo mai a, ka khumah chuan ka let ka let a. Ka suangtuahna ka kawm mai mai a, ka mut lah chuan chhuah zai a rel thei silo.

Chutia mu mengkar renga ka awm lai chuan thawm ka hria a. Mihring ke pen thawm a ni. Pen thawm chu a rawn hnai zel a, zawite in ka kawngkhar a rawn kik ta kauh kauh mai a. Ka inbengkang vat a. Zualko a ni thei ang em? Min mamawh thut an awm ang a, min rawn kaitho dawn em ni ang? Hetiang zan reha min rawn pantu chuan min mamawhna a nasa awm mang e tih ngaihtuah chungin ka tho a, kawngkhar ka va hawng a, ka phu zawk mai.

Kawngkhar bulah chuan ka hmangaih, kumkhua-a chendun pui tura ka thlan, ka duhlai, ka damchhan, ka nun tifamkimtu chu alo dingreng a. A hmel chu ka enchiang a, ni danga a hmel ang a pu lo tawp. Hlim hmel aiin lungngai hmel a pu a, a mittui a tling pam a, engemaw dik lo a awm a ni chiang. Engmah sawi lovin inchhungah ka kailut a, thutthlengah kan thu a.

Kei chuan “Sangpui, enga tinge tun ang zan rei tawhah min rawn pan? Eng nge dik lo awm ta? Eng thil nge thleng a?” tiin ka zawt a. Ani chu kun a, a ngawi reng bawk a, min chhang lo. Chu zawhna vek chu ka zawt nawn leh a, muangchangin a rawn hawichhuak a, a mittui rawn hnam tiam tiam chu ka hruk sak a. Zawite in “U Pui, pasal ka nei dawn!!” a rawn tichhuak sep a.

Ka nghing lawihin ka hria a, ka lum nghal pup pup a, ka awmdan pawh ka sawithiam lo. Min thawng takzet a ni. “Pasal i nei dawn amaw?” tiin ka zawt leh a, ani chuan ‘Aw’ tih nan a lu a bu nghauh a, a kun leh daih a. Amah chu ka en a, ‘Ava mak em! Hetiang hi kan chungah a thleng thei a ni maw??? Hmeichhe hmangaihna hi a hetiang hi alo ni maw? Inbumna rapthlak, phatsanna tenawm ava ni tehlul em’ ka ti rilru a. Kan hun kal tawh te ka ngaihtuah let a, min hmangaih ve hian ka hre thin...

Engah mah mi aia chungchuanna ka nei lem lova, lehkha ka zir lai pawhin thiamthei ka ni ngai lo. Kumtawpah eng tin tin emaw pawl sang zawkah ka inhlangkai ve thei tawk zel a. Inchhuanna tur ka nei tlem khawp. B.A. ka chhuah hlimin sawrkar department pakhata hnaruak awmah ka dil ve a, vanneih vang liau liuain ka tling ve hlauh mai a. Inchhung lum kalsanin ka eizawnna tur lam ka pan ta a ni.

Ka va awmna khua-ah chuan chhungte kan lo nei hauh lova, awm tantirh atangin mahnia awm nghal a ngai a, ka va buai thin em. Ei rawngbawl chu a awlsam, mahse chaw chhum tur buhfai lei a, thlei chawp te, tui chawi chawp te, purun thlengin ngaihtuah a ngai a, lu a hai duh fu thin. Chumi piah lamah ka pa min thurawn ‘Khawiah pawh awm la, Kohhran hi bel tlat ang che’ tih hi zawmin Kohhran lamah ka phak tawkin ka inhmang nghal a, KTP nen, ‘Valbuaia’ ka ni ta ringawt mai a ni.

Khawi hmunah pawh, khawpui a ni emaw, thingtlang a ni emaw, hmeichhia hian sawrkar hnathawk hi an hre thei riau a. Keipawh hming hma-a Tv. ka la dah miau avangin ka melh no vang ni lova min melh no tu ka tawng leh thin. Mahse kei pui roh hi heting lam hi ka’n hre lo khawp a, ka tleirawl laiin thiante dem belin ngaihzawng chu ka nei ve tawh a, mahse ka ngaihzawng khan ka ngaizawng a ni tih a hriat kher ka ring lo, chutiang vel chu ka ni. Ngaihdan nghet deuh ka nei a, nupui atana ka duh ngei lo chu ngaihzawng ka nei lovang tih hi. Midangah chuan a har maithei, kei chuan ka thei mai, mak pawh ka inti thin. Hmeltha tih chu nei ve bawk thin mah ila ngaihzawng kher kher hi chu ka nei ngai lo.

Ni a liam a, thla a ral a, kum a vei dawn meuh chuan ka tlangnel ve sawtin hmelhriat ka ngah ta hle mai a. Hun awla nula rimte chu nuam ka ti ve ta hle a. Chung ka nula rimte zingah chuan ka rilru la em em tu ka tawng ta. Amah chu ka chik thin a, a mizia ka zir thin. Belhchian alo dawl em em lehnghal a, hun reilote chhungin ka thinlungah hmun lian ber a chang ta reng a ni.

Chutia ka duhzawng ka hmu chu ka hlim khawp mai a, ka suangtuahna-ah in sang ka sa a, kan pahniha kan awm dan tur te ka suangtuah lawk a, kan hlim tur zia te, fa kan enkawl dan turte ka ngaihtuah a. Khawvel hi ka ta ni hian ka hre thin.
Amaherawhchu ka suangtuah ang ngawt alo ni hauh lo. Min duh ve a, min hmangaih ve ka lo ring ringawt kha ka tisual leh der a ni. Vawi tam tak ka hmangaih thu ka hrilh a, amah chauh chu khawvela ka duhzawng awmchhun anih thu te bakah ka thiante kaltlangin ka chhai a, mahse min chhang si lo. Ka bei a dawng a, ka thinrim a, keimaha chapona a rawn sosang a, ‘ani lo hi hmeichhia an tam em’ ka ti a, ngaihsak ka tum ta lo. Hlim awm taka lan ka tum a, mi zingah ka nui uar uar a, ka tawng zuah zuah a, mahse a ruk tak chuan ka ngaihven em em si. Mi zinga ka hmuhin a awmdan ka thlir a, ka mitsir reng a, a mizia leh nunphung a danglam si lo.

Ka ngaihtuah a, a chhan ka hre ta. Ka diklo a ni. Keima tan chauh ka rim a, ka ta anih theih nan ka hmangaih a, a ta ka nih ve theih nan ka lo hmangaih miah lo. Val hi ka tlawm ta. Hmeichhe nunnem, zaidam leh ngilnei ber chuan he ka thinlung chapo tak hi min tidanglam a, ka nun min kawihhersak ta a ni. Tichuan alam hawiin bul ka tan tha leh a, min chhang ta.

Aw...khami tuma a thusawi te kha. Ka hriat hma daihin ani chuan min lo hre tawh a, min hriat tirh atangin ami duhzawng tak ka ni lehnghal. Ka chik ang tho khan min lo chik ve a, min lo hmangaih a, hmeichhia anih vangin a tilang ngam lo mai alo nia, ka chhai tantirh laia min chhan duh lohna chhan pawh min fiah a duh vang lek alo ni!!! Hmeichhia tak hi chu aw.

Kan hlim tih bak sawi vak ngaihna ka hre lo. Khawvelah hian piang vannei ber thlang dawn ila, keimah hi ka inthlang ngei ang. Hlim takin hun kan hmang a, sual lam kawng zawh kan tum lova, midang mitmei ven ngai kan ti hek lo.

Tum khat chu an lova feh a rawt mauh mai a, phur takin ka zui a. Feh kawngah chuan naupang te, nu leh pa te, nula leh tlangval te nen kan inzui diah diah a. Naupang ho chu lo thlen chak tawh niawm fahrain an tlan puat puat a, an au chel chul a. Nu leh pa an ti ti a, nula leh tlangval fiamthu thawh an nui leh ham ham thin bawk. Ning hmel leh peihlo hmel pu an awm lova, an hlim hmelin lungkham reng an nei lo emaw tih mai tur a ni. Chungho bula awm chu a nuam a, thla a muang thin.

Lo kan thleng a, thlam kan thleng ta. Khaw khatin kum khat atana an bawh a ni bawk a; a zau hle mai. Mual tin deuhtawh-ah thlam a ding a, an neih bak ram chu a hring dup a. Buh a tulzum tawh a, thli a rawn thaw a, buh kung te chu a chhem nghing dual dual a. Chunglam boruak chu a thiang nuam em em a, boruakah chuan vamur te, phengphehlep te, daidep te an leng sep sep a. Thlam bula pangpar chu khuain an bawm a, an vir sek a. Thlam atang chuan mihring siamchawp nilo leilung mawina ka thlir vang vang a, hah a dam sawng sawng mai.

“A mawi tiraw!”

“Nia, a mawi khawp mai. Mahse heng zawng zawng hi i mawina belchhahtu mai an ni”
Min sik vak a, a zak leh lai deuh si chu a sen ap ap a, tawng ngaihna a hre lova, a nui sen sen a, a hmel chu ka en a, ka en nawn leh thin a, ava mawi chuang tehlul em.

Lovah chuan chawhmeh la tur chauha kal kan ni bawk a, kan hmanhmawh tehchiam lo. Thlamah chuan rei mawi tawk kan chawl a. Kan ti ti a.

“Sangpui, in buh vuak hun chu min sawm ve ang che aw”

“Lutuk tlat, nang i tel loh ten kan kim nang, mahse i vaw ve thiam dawn mi?”

“Thiam lo” ka ti a, ka thiam lo tak tak. Mi sawi chu ka hre tawh thin a, mahse buh vuakna-ah ka la tel ngai lo. Eng tin nge an vuak thin pawh ka hre lo. “Ti hian buh hi favahin kan at ang a, kan tel khawm ang a, chu chu hruiah kan pu khawm ang a, kan vaw dawn alawm”

“Eng nge hruih chu?”

A nui a, “I hre lo tak tak maw?”

“Hre lo tak tak, buh vuakna ah ka la tel ngai lo”

“Hruih chu buh vuakna tura lei laihzawl a ni. Hmun thenkhatah chuan buh hi an par lak a, an chil thin, mahse keini lam chuan par lak lovin a vuakin kan vaw thin a”

School-ah buh vuak dan kan zir thin tih ka hrechhuak a, mahse ka la mithhla thiam chuang lo.

“Nakinah i rawn feh ang a, i hrethiama mai ang, chawlh i nei thei ang em?” “Nei thei ang, kan hna hi kan tul lutuk ngai lova” “I hah ngawt ang, ila ti thang si lova” “I kiangah ka chauh theih pawh ka ring lo”

“A, kan rei lutuk ang, chawhmeh la thuai thuai ila, kan haw leh thuai dawn nia” a ti a, a em a phur a, a chhuak nghal a, ka zui vat a.

Chawhmeh chu kan la ngah thuai a, kan haw ta a. Anin em a phur a, keiin ipte pui puar luah in chawhmeh ka ak a, kan inchhawm haw hnak hnak a.

In ka thleng chu kan thenawm tleirawlin Liante-in min lo hmu a, inchhungah min zui lut a. “U Pui, vawiin chu nuam awm bik, in pahnih chauhin in feh a. U Sangpuii hi kan venga nula fel ber ania, i vannei dawn hle mai, mo puan ka la ve ang aw, engtikah nge tih huk a awm ang?” a ti chul a. Kei chuan, “Mo puan maw? I fel viau chuan ka phal mai thei, thingpui min han siam phawt mai teh”

Liantei chuan, “U Sangpuii te inah i in nange? Khawi ka lo siam ang, eng nge min hawn? Fanghma min hawn em?” a ti a. Liantei hi tleirawl uaih e ti lo chuan a rilru ala naupang a, naupang chhe en in, farnu anga ka neih a ni a, ani pawhin pianpui unau ang chiahin min en thin.

Liantei min zawhna chu ka ngaihtuah zui a. Sangpuii nen hian inneih hun tur kan la sawi dun miah lo tih ka hrehchhuak nghal a. Pasala min nei ngei tur chuan a intiam a, mahse inneih hun tur kan la sawidun lo. Vawikhat sawi ka tum a, ‘A la hma em mai’ ti ringawtin min chhang a, ka sawizui ta lo a ni.

Chumi zanah chuan ka dan pangngai bawkin an inah ka leng leh a. Sangpuii hi thenrual kawm thiam tak, tupawh mai hi hi nui sang chunga be thei reng anih avangin midang leng an lo awm ve nual a. Kan inngaizawng tih hre mahse len thulh phah nan an hmang lova, keiin midang lengve ka ngaimawh ngai bawk lo. Chumi zan pawh chuan hlim takin tlangval dangte nen kan inkawm a, an ti ti mam mam a.

Kei chu thil engemaw sawi duh ka neih avangin midang haw rual pawha haw duh lovin ka hnufual a. Midang an haw vek hnu chuan ka thut hnaih a, inneih hun tur ka sawipui ta a ni.

“Sangpui, i hriat angin mi zawng zawng hian kan inngaizawng a ni tih hi an hre vek tawh a, min neltu deuh phei chuan ‘engtikah nge tih huk a awm dawn?’ tiin fiamthu in min zawt fo mai a. Tunah innei ang ka tihna ni lovin awmdun hun tur hi chu kan ngaihtuah tan a hun tawh lo maw?” tiin ka zawt a.

“Ka lo ngaihtuah mek asin. Theih chu nise inneih thuai hi ka duh tawh a, mahse...”
“Eng nge mahse? Kan inhmangaih a, kan induh tawn a, a bak eng nge ngai?”
“Kan chhungkua hi, ka nu leh pa ka kalsan in engtin nge an awm ang?”
“Pathian a awm alawm” ka tisam et a.

“Chutiang ngawt a ni thei hleinem, a hring a hranin Pathian hian ka nu leh pa te hi a rawn pui awm si lova”

“Min hmangaih em?”

“Vawi engzah nge ka hmangaih thu che hi hrilh nawn i ngaih dawn le? Ka hmangaih che”
“Min nei duh tak tak em?” ka ti leh tawng a

“Duh e, ka duh, i nupui nih hi ka thlakhlelh ber a ni”

“Harsatna i sawi reng si a?”

“Ka harsatna chu min hriatthiampui lo ami?”

“Ka hrethiam lutuk che lawm. Ih maw, lo innei ta ila, i nu leh i pa hi i thlauhthla dawn chuang hleinem. I nu leh pa an nih angin ka tan pawh ka nu leh pa an ni ve dawn tho asin”

A ngawi reng a, a inngaihtuah muk hmel hle a. Reivak lo kan ngawih hnu chuan
“Palai rawn tir la”

Chu thu ka hria chu ‘Halleluiah’ lo chauh a ni. Ka lawm bawk si, mak ka ti bawk si, awih lo dawn ila, ama tawngkam ngei a ni bawk si.

“I ti tak tak em?” ka ti ringawt a.

“Ti tak tak e” a nui seih a.

Kha zan tluka zan hlimawm kha ka la tawng lo. Thu tam tak kan sawi a, kan nui a. Zan rei a, haw ve zai ka rel ta a.

In ka thleng chu ka chhungte lehkhathawn tur ka ziak nghal a. Nupui neih ka tum thu te, a rang thei ang bera palai kal tir tura ngenna te ka ziak a. Ka lehkha ka chhungten an hmuh hun chuan mak an ti dawn mang e. Hun rei tak ka awmbosan hnu hian vawi khat chiah lehkha ka la thawn a, chu pawh ka bungrua ka theihnghilh vanga min rawn thawn tura chahna a ni.

Lehkhathawn ka ziak zo chu ka thaw huai a, ka zang huihin ka hria a, mi hmuh lohvah ka nui vur vur reng mai a. Ka mu a, mut a chhuak mawlh lo.
Chawlhkar thum vel a ral hnu chuan ka chhungte hnen atangin lehkhathawn ka dawng ta a, ka phurzia mai chu!! In ka thleng a, lehkha chu phur takin ka hawng a, ka chhiar ta a. Mahse lehkhathawn ka chhiar zo chu ka phurna zawng zawng a reh nghal vek. Ka beisei dan chuan inneih chungchang vel an rawn sawi ka ring a, mahse chutiang lam hawi reng reng inziak ta lo chuan. Ka pi a nat thut avangin a rang thei ang bera haw tura min chahna a lo ni.

Lawmna lampang tur emaw tih laia chutiang lehkha ka hmu chu ka lunghnur hle a. Ka lehkha thawn kha an hmu ve ngei awm si a, tinge engmah an rawn sawi loh? A chhan tur ka ngaihtuah a, ka ngaihtuah chhuak zo lo. Lehlamah ka pi ka ngaihtuah a, a tu hmuh hmasak ber ka nih avangin min duat em em a. Ei tur tuihnai tinreng min hluitu, ka nu ten min hauh chang pawha min chhan thintu niin, naupangte ka nih lai atanga a bula riak char char ka ni a. Ka awm loh hnu hian min ngai em em a, keipawn ka chhungte ai mahin ka ngai zawk thin.

Mahse tinge ka lehkha kha min chhan loh? Chu bawk chu ka ngaihtuah leh thin. Ka lung a awi chiah lo a ni. A tukah chuan Sangpuii ka hmu a, ka pi damloh thu te, haw thut ka tum thu te ka hrilh a. Ani chuan min lo hrethiam hle a, tichuan ka pianna leh seilenna lam panin ka haw ta a.

Kan in ka thleng chu inleng an lo awm liai liai a. Ka pi chu alo na viau a, insil pawh insil hmasa lovin ka pi khum lam ka pan nghal a. A lo dang bei a, a cher em em bawk a, hahdam hmel takin alo muhil siai sia a. Kaihthawh a, ka thlen thu hrilh ka chak viau rualin ka nu’n kaihthawh a phal tlat loh avangin intifai turin ka chhuahsan leh ta a ni.

Ka pi chuan rei min dampui ta lo, ka haw atanga ni hnih hnu lekah min liamsan ta a. Ka tuarthiam lo thelh a. Sangpuiin ral khat atangin min hnemna thu, sei tak min rawn thawn a, chu chuan min hnem em a, ka mualpho lo mai a ni.

Ka pi boral atanga kar hnih vel a ral a. Tuk khat chu tukthuan kan ei laiin ka chhungte hnenah nupui neih ve tawh ka duh thu ka hrilh ta phawng mai a. (Hmana lehkha ka thawn kha an lo hmu miah lo alo ni) Nula lampang ngaihven miah lo turah min ngaih vangin mak hi an ti khawp mai a, ka pa chuan nui vur vur pahin, “I nu hi hmelah a tluk ang em?” an ti mai chu(h) ka nu tih loh chu kan nui fai vek.

Ka chhungte chuan min phurpui hle mai a. A rang thei ang bera inneih kan duh thu ka sawi a. Ka pa chuan, “Bawiha, hei i pi ka sun hlim hlawl a ni a, i duh ang pawhin kan hmanhmawh thei dawn lo anih hi. Thla thum tal han ral leh sela, palai tirh zai te chu kan rel ve dawn ni” tiin min chhang a. Ka lungawi tawk hle mai. Tichuan ka leave lak a zo a, ka hnathawhna lam pan chuan ka kal leh ta a.

Sangpuii chuan min lo ngai tawh hle mai a. Ka thlen zana ka leng chu min ngaih tawh thu te, ka pi thihna-a min tawrhpui thu te a sawi liam liam a. Keichuan min hnemna thu min thawn vang chauha tuar thiam ka nihzia te ka hrilh a, kan va hlim dun em!

Tichuan ni a ral a, thla thum lai a ral leh hnu chuan Sangpuii te chuan inleng an nei ta a. A tirah chuan a nu leh pa chu an harsa hmel viau a, mahse Sangpuii an han rawn hnu chuan engkim mai chu a awlsam ta thluam mai a. A hun leh ni tur, inneihna hmun tur nen a fel ta thlup mai a ni.

Thingtlang khaw lian lo tih takah thu a thang chak em em mai a. Palai kan tirh thu te chu kar lovah khawchhung a khat nghal a. Mite chuan min lawmpui a, ‘Min sawm ve ngei ang che u’ tih chu tawngkam kan dawn zin pawl tak a ni. Ka ngaihtuah thin a, Sangpuii te khua, a chengte felzia leh rilru zauzia ka chhut thin a. Kei akar, mikhual lehnghal, khawtual mi ang chiahin min en a, min duhsak a, ka awmtirh ata mitmei kawi min hmuh tu hmel ka la hmu miah lo hi mak ka ti thin.

....“U Pui, i va ngawi rei ve?”

Ka suangtuahna atang chuan ka harh zawk a, Sangpuii chu ka thlir nawn leh a. ‘A lo va mak ngai em, hmeichhe hmangaihna hi hetiang leka derdep hi alo ni ngai a ni maw? Mi nunnem leh zaidam, mi pawisawi ngai lo emaw ka tih hi mi tenawm ber alo ni maw?’ ka ti rilru a.

“Min lo bum chiang kher mai” ka tichhuak thei tawk a.

Ani chu a ngawi mai. A rawn kal tantirha a lungngai hmel kha hmuh tur a awm tawh lo. Ni danga a hmel pangngai put ang tho a pu leh tawh a, a duhawm chiang a ni. Mahse ka thinlungah chuan amah huatna chu a let but but a, Ngaihno bei lo zet hian “Hetiang tak hian i thinlung hi alo tenawm ang tih ka lo hre lo a ni” ka ti leh a. Inthiamlo hmel pawh ala pu ta chuang lo.

Ka thinrimna chu ka pai thei ta ngang lova, “I la nui vel amaw? Min nuihzat elaw? Mi tenawm ber, bumhmang i nih hi. Eng rilru pu a lo kal nge maw i nih le? Ka vuak chhuah hma ...”

“U Pui, chutiang rilru ka pu lo, a ni thei lo” a rawn tichhuak a. Hlim hmel aiin hlauthawng hmel a pu a, kan inen a.

“Hmm, i pasal tur hnenah chuan kal vat rawh. Ka hmu tuitang tawh lo che, chhuak rawh, tunah hian chhuak nghal rawh” ka ti tuar tuar a. A ding a, a mittui chu a rawn hnam leh a.

“I la tap ngam elaw, tenawm lutuk” ka tihkhum leh a, min en ngam ta lo.

“U Pui, ka kal ang, mahse ka kal hma in thil awmzia hi han ngaihtuah chiang teh”

“Eng nge ngaihtuah chian ngai awm? Kal rawh, kal thuai rawh” ka ti leh a.

“U Pui, pasal ka neih tur thu te chu i hriat ve vek kha...” tiin min chhang leh a, kei chuan “Eng a? Ka hria amaw?” Aw tih nan a lu a bu leh nghat a.

Ka suangtuahna chu a vak vel ruai ruai a, ka hrethiam ta, ka hrethiam ta. Kei hi, keimah ngei mai hi a pasal tur chu ka ni. Ka va mawl em! Ka ngaihtuahna alo va tlem em.

Ka tawngkam mawilo tak vang chuan hrehawm ka ti hle a, inthiamlo em em chunga ama lam ka hawi leh chuan alo nui sen sen a.